Φιτζέραλντ, Φράνσις Σκοτ

(Fitzerald, Σεντ Πολ, Μινεζότα 1896 – Χόλιγουντ 1940). Αμερικανός συγγραφέας. Γιος ενός κτηματία των Νότιων Πολιτειών και μιας πλούσιας καθολικής Ιρλανδής, γράφτηκε στο φημισμένο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον, όπου υπήρχε ένας περίφημος φοιτητικός όμιλος, του οποίου έγινε πρόεδρος. Αφήνοντας το πανεπιστήμιο, το 1917 κατατάχθηκε στον στρατό και έμεινε δυο χρόνια σε ένα στρατόπεδο εκπαίδευσης χωρίς να κατορθώσει, παρά τις αιτήσεις του, να σταλεί στο μέτωπο. Από την περίοδο αυτή χρονολογείται το πρώτο σχεδίασμα του πρώτου μυθιστορήματός του και η συνάντησή του με τη γοητευτική Τζέλντα Σέιρ, την οποία παντρεύτηκε όταν η δημοσίευση του μυθιστορήματος Εδώθε από τον Παράδεισο (1920) τον έκανε αμέσως διάσημο και πλουσιότατο. Το βιβλίο φάνηκε ως η πληρέστερη έκφραση της εξέγερσης εναντίον των καθιερωμένων, που χαρακτήριζε ακριβώς τη νεολαία μεταξύ του 1920 και του 1930. Ακόμα και στις ονειροπολήσεις τους, οι ήρωες του Φ., ωραίοι, πλούσιοι και ανήσυχοι, φέρουν τη σφραγίδα του ανέκκλητου τέλους. Ο Φ. έγινε γρήγορα ο αναμφισβήτητος ήρωας της χαμένης γενιάς, της εποχής της ποταπαγόρευσης, της απατηλής ευημερίας και της τζαζ. Ιστορίες από την εποχή της τζαζ τιτλοφορείται, πράγματι, μια συλλογή από νουβέλες του που δημοσιεύτηκε το 1922. Το 1922 επίσης κυκλοφόρησε το δεύτερο μυθιστόρημά του Οι ωραίοι και οι καταδικασμένοι, που με τον τίτλο του εκφράζει πάλι την ψυχολογία που χαρακτηρίζει όλο το έργο του: στα ίδια τα νιάτα και την ομορφιά ο Φ. βλέπει το σπέρμα της παρακμής και της τελικής αποσύνθεσης. Για μια περίοδο εγκαταστάθηκε στη Γαλλία, όπου συνδέθηκε με τον περίφημο κύκλο των συμπατριωτών του συγγραφέων που είχε σχηματιστεί γύρω από τη Γερτρούδη Στάιν. Γυρίζοντας από την Ευρώπη, εγκαταστάθηκε στο Λονγκ Άιλαντ στο πολυτελές σπίτι που έφτιαξε. Εκεί συνέγραψε το νέο επιτυχές μυθιστόρημά του, που πολλοί θεωρούν ως το αριστούργημά του: Ο Μεγάλος Γκάτσμπι (1925), θλιβερή ιστορία ενός πλούσιου λαθρέμπορου οινοπνευματωδών ποτών. Αφού έζησε μια οργιαστική και σπάταλη ζωή, ξαναγύρισε στην Ευρώπη: εκεί η γυναίκα του έπαθε την πρώτη νευρική κρίση, που έμελλε τελικά να την οδηγήσει σε φρενοκομείο (όπου το 1948 κάηκε ζωντανή σε πυρκαγιά). Η Κυανή Ακτή, όπου ο Φ. έζησε πολύ καιρό, αποτελεί το πλαίσιο του βιβλίου που έγραψε την περίοδο εκείνη Τρυφερή είναι η νύχτα (1934): πρόκειται πάλι για την ιστορία του Ντικ Ντάιβερ, ένα πανόραμα οργιαστικής και σπάταλης ζωής, που καταλήγει στην απογοήτευση και στην κατάρρευση. Το 1929, έτος της μεγάλης αμερικανικής οικονομικής κρίσης, σήμανε και την αρχή της κατάρρευσης του Φ., που από τότε άρχισε να αγνοείται. Η έκδοση του Τρυφερή είναι η νύχτα σημείωσε αποτυχία και η εργασία του ως σκηνοθέτη στο Χόλιγουντ του απέφερε μόνο απογοητεύσεις. Το 1934 βγήκαν τα τρία άρθρα του με τον τίτλο Η κατάρρευση, όπου ο Φ. επιχειρεί ένα είδος εξομολόγησης της ίδιας της ζωής του. Εξαντλημένος από το πιοτό και άρρωστος από την καρδιά του, συνέχισε να γράφει, όταν τον βρήκε ο θάνατος, στο έργο που δεν του επέτρεψε να τελειώσει: Οι τελευταίοι μεγιστάνες του πλούτου (μεταθανάτια έκδοση, 1941), όπου διηγείται τις περιπέτειες ενός από τους μεγιστάνες της κινηματογραφικής βιομηχανίας, προσπαθώντας να ερμηνεύσει το βάθος της αμερικανικής κοινωνίας που βγήκε από την κρίση. Η ιστορία της ζωής και των περιπετειών του Φ. καθρεφτίζεται καθαρά στο έργο του. Το βιογραφικό στοιχείο, τόσο φανερό, παραχωρεί τη θέση του σε ένα διαυγές όραμα και προμηνύει την κατάρρευση. Κι αυτό είναι η δύναμη του Φ. Η γόνιμη και θερμή φαντασία του, το φροντισμένο και γεμάτο βαθιά σκέψη ύφος του, που συντελεί στην άρτια απόδοση ενός περιβάλλοντος και μιας ατμόσφαιρας, τον ανάγουν όχι μόνο σε αντιπρόσωπο μιας εποχής και μιας ηθικής, αλλά και μια σημαντικότατη φυσιογνωμία της αμερικανικής λογοτεχνίας. Ο Αμερικανός συγγραφέας Φράνσις Σκοτ Φιτζέραλντ, μεγάλη μορφή της αμερικανικής λογοτεχνίας.